Model-Code-Of-Conduct-2024 : नियम व मार्गदर्शक तत्वे : महाराष्ट्रातील निवडणुकांसाठी आदर्श आचारसंहितेचे महत्त्व जाणून घ्या. प्रचाराच्या नियमांबद्दल व निवडणुकीत पारदर्शकता सुनिश्चित करणाऱ्या निवडणूक आयोगाच्या मार्गदर्शक तत्त्वांची माहिती मिळवा.
महाराष्ट्र निवडणुकीसाठी आदर्श आचारसंहिता: नियम व मार्गदर्शक तत्वे : भारतात, निवडणुकीसाठी आचारसंहिता, ज्याला मॉडेल आचारसंहिता (MCC) म्हणून ओळखले जाते, हा मार्गदर्शक तत्त्वांचा एक संच आहे ज्याचे राजकीय पक्ष आणि उमेदवारांनी निवडणूक प्रचारादरम्यान पालन केले पाहिजे. हे नियम मुक्त, निष्पक्ष आणि निष्पक्ष निवडणुका सुनिश्चित करण्यासाठी आणि सत्तेचा गैरवापर किंवा मतदारांवर अवाजवी प्रभाव रोखण्यासाठी आहेत. आदर्श आचारसंहिता निवडणूक काळात महाराष्ट्र सह देशभरात लागू होते.
Model-Code-Of-Conduct-2024 : अंतर्गत मुख्य नियम आणि तत्त्वे येथे आहेत
१. राजकीय पक्ष आणि उमेदवारांचे सामान्य आचरण
– सरकारी संसाधनांचा वापर: राजकीय पक्ष आणि उमेदवारांनी त्यांच्या निवडणूक प्रचारासाठी सरकारी यंत्रणा किंवा संसाधनांचा वापर करू नये. यामध्ये वाहने, कर्मचारी आणि सरकारी प्रकल्पांसाठी दिलेला निधी यांचा समावेश आहे.
– पैसा किंवा भौतिक वस्तू: मतदारांना प्रभावित करण्यासाठी पैसे, वस्तू किंवा इतर भौतिक लाभांचे आश्वासन देणे किंवा वाटप करणे सक्त मनाई आहे.
– सार्वजनिक सुव्यवस्थेचा आणि शिष्टाचाराचा आदर: उमेदवार आणि राजकीय पक्षांनी सार्वजनिक शिष्टाचार राखणे आवश्यक आहे आणि त्यांच्या प्रचार क्रियाकलापांमुळे सार्वजनिक शांतता, कायदा किंवा सुव्यवस्था बिघडणार नाही याची खात्री करणे आवश्यक आहे.
२. निवडणूक प्रचार मार्गदर्शक तत्वे
– मोहिमेची वेळ: राजकीय पक्ष आणि उमेदवारांनी प्रचार क्रियाकलाप (उदा. रॅली, भाषणे, सार्वजनिक सभा) ठराविक वेळेत होतात आणि सार्वजनिक कार्यालयातील शांतता किंवा कामकाजाचे तास बिघडत नाहीत याची खात्री करणे आवश्यक आहे.
– मोहिमेसाठी धर्माचा वापर : मत मिळवण्यासाठी किंवा समुदायांमध्ये फूट पाडण्यासाठी धर्माचा वापर करण्यास मनाई आहे.
– वैयक्तिक हल्ले : उमेदवार आणि राजकीय पक्षांनी त्यांच्या विरोधकांवर वैयक्तिक हल्ले करण्यापासून परावृत्त केले पाहिजे. टीका ही वैयक्तिक टीका करण्यापेक्षा धोरणे आणि यशावर आधारित असावी.
– सार्वजनिक मालमत्ता: राजकीय पक्ष आणि उमेदवारांनी सार्वजनिक मालमत्तेचे नुकसान करणे टाळावे. सार्वजनिक जागांचे नुकसान किंवा अडथळा टाळण्यासाठी लाऊडस्पीकर, पोस्टर्स, बॅनर आणि झेंडे यांचा वापर मर्यादेत असणे आवश्यक आहे.
– लाच : मतदारांना रोख, भेटवस्तू किंवा मर्जीद्वारे लाच देणे बेकायदेशीर आहे. मतदानाच्या वर्तनावर प्रभाव टाकण्यासाठी उमेदवारांनी पैसे किंवा भेटवस्तू वाटू नयेत.
३. मोहिमावरील निर्बंध
– सरकारी कार्यालयात कोणताही राजकीय प्रचार: सरकारी कर्मचाऱ्यांनी कामाच्या वेळेत कोणत्याही राजकीय प्रचारात भाग घेऊ नये किंवा निवडणुकीशी संबंधित उद्देशांसाठी सरकारी संसाधनांचा वापर करू नये.
– मतदान दिवस निर्बंध: निवडणुकीच्या दिवसादरम्यान, राजकीय पक्ष आणि उमेदवारांनी त्यांचे समर्थक मतदानात व्यत्यय आणणाऱ्या क्रियाकलापांमध्ये गुंतणार नाहीत याची खात्री करणे आवश्यक आहे. त्यांनी मतदान केंद्रांजवळ जमणे टाळले पाहिजे आणि कोणत्याही प्रकारची धमकी किंवा हिंसाचाराचा वापर करू नये.
४. Model-Code-Of-Conduct-2024 : आचारसंहितेचे उल्लंघन
– तक्रारी: आचारसंहितेच्या कोणत्याही उल्लंघनाविरुद्धच्या तक्रारी भारतीय निवडणूक आयोगाकडे (ECI) दाखल केल्या जाऊ शकतात. कोणत्याही उल्लंघनासाठी राजकीय पक्ष किंवा उमेदवारांवर कारवाई करण्याचा अधिकार आयोगाला आहे.
– शिक्षा: उमेदवार किंवा पक्षाने आचारसंहितेचे उल्लंघन केल्यास, निवडणूक आयोग इशारा देऊ शकतो, दंड लावू शकतो किंवा उमेदवाराला निवडणूक लढविण्यास अपात्रही करू शकतो. आयोग कायद्याची अंमलबजावणी करणाऱ्या अधिकाऱ्यांना कारवाईसाठी निर्देश देखील देऊ शकतो.
५. निवडणूक प्रक्रियेदरम्यान आणि नंतर
– निवडणुकीनंतरचा प्रचार: एकदा मतदान सुरू झाल्यावर, कोणताही राजकीय पक्ष किंवा उमेदवार असे कोणतेही विधान जारी करू शकत नाही, मग ते तोंडी किंवा लेखी, जे मतदारांच्या निर्णयावर प्रभाव टाकू शकेल किंवा सार्वजनिक शांतता बिघडू शकेल.
– मतदान दिवस मार्गदर्शक तत्त्वे: मतदानाच्या दिवशी कोणत्याही राजकीय प्रचाराला परवानगी नाही, आणि उमेदवार आणि पक्षांनी निवडणुकीच्या दिवसापूर्वी मौन नियमांचे (बहुतेकदा “24-तास शांतता कालावधी” म्हणून संदर्भित) पालन करणे आवश्यक आहे.
६. निवडणूक हिंसा
– राजकीय हिंसाचार, धमकावणे आणि मतदार, उमेदवार किंवा निवडणूक अधिकाऱ्यांना धमक्या देणे सक्त मनाई आहे. हिंसाचाराच्या कोणत्याही घटनेमुळे विशिष्ट भागातील निवडणूक रद्द होऊ शकते किंवा उमेदवारांना अपात्र ठरवले जाऊ शकते.
७. सोशल मीडियाचा वापर
– मोहिमेदरम्यान चुकीची माहिती किंवा द्वेषयुक्त भाषण पसरवण्यासाठी सोशल मीडियाचा वापर करू नये. राजकीय पक्ष आणि उमेदवारांनी हे सुनिश्चित केले पाहिजे की त्यांचे समर्थक निवडणूक मार्गदर्शक तत्त्वांचे उल्लंघन करण्यासाठी फेसबुक, ट्विटर किंवा व्हॉट्सॲप सारख्या प्लॅटफॉर्मचा वापर करणार नाहीत.
– ऑनलाइन क्रियाकलापांवर लक्ष ठेवण्यासाठी निवडणूक आयोगाकडे मार्गदर्शक तत्त्वे आहेत आणि ते आदर्श आचारसंहितेच्या नियमांचे पालन करत असल्याचे सुनिश्चित करते.
Model-Code-Of-Conduct-2024
Model-Code-Of-Conduct-2024 : महाराष्ट्र निवडणुकीसाठी विशेष तरतुदी:
राष्ट्रीय मार्गदर्शक तत्त्वांव्यतिरिक्त, महाराष्ट्रात विशिष्ट राज्य-स्तरीय मार्गदर्शक तत्त्वे असू शकतात, जसे की:
– भाषा आणि सांस्कृतिक संवेदनशीलता: महाराष्ट्रातील राजकीय मोहिमा राज्याच्या विविध भाषिक, वांशिक आणि सांस्कृतिक समुदायांप्रती संवेदनशील असणे आवश्यक आहे.
– प्रादेशिक समस्या: महाराष्ट्रातील उमेदवारांनी प्रादेशिक अस्मिता किंवा इतर संवेदनशील स्थानिक मुद्द्यांवर आधारित फुटीरतावादी राजकारणाला प्रोत्साहन न देण्याची काळजी घेतली पाहिजे.